Nhân 15 năm ngày mất của nhạc sĩ tài hoa Trịnh Công đánh (1-4), Báo người Lao Động giới thiệu bài viết về sự tinh túy, vô cùng thơ trong ca từ bỏ của ông
“Tôi gọi Trịnh Công sơn là bạn ca thơ (chantre) vày ở Sơn, nhạc và thơ quấn vào nhau đến độ nặng nề phân định chiếc nào là chính, mẫu nào là phụ”. Nhận định này của Văn Cao về Trịnh Công Sơn, chắc chắn là nhiều người đồng tình. Cả hai đều khét tiếng và có tương đối nhiều đóng góp cho văn hóa truyền thống nước nhà. Họ làm cho thơ cùng viết nhạc. Khó rất có thể phân định thể một số loại nào đặc biệt hơn.
Ca khúc “Còn tuổi nào đến em” của Trịnh Công đánh được Miu Lê trình bày trong phim “Em là bà nội của anh” (Ảnh vì nhà cung ứng phim cung cấp)
1. Cùng với trường hợp của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, nếu bóc riêng giai điệu với ca từ, chỉ đọc văn bản, ắt công chúng có cảm xúc như vẫn đọc một bài xích thơ. Đã có nhiều, vô số lý luận nói về vai trò của thơ, thiên chức nhà thơ, xin không kể lại. Riêng rẽ mình, tôi chổ chính giữa đắc với quan liêu niệm nhận định rằng đã là bên thơ thì ắt phải đóng góp phần thúc đẩy nhiều hơn thế nữa về việc trong sáng, uyển chuyển, phong phú, đa dạng mẫu mã của tiếng Việt. Đọc kỹ ca từ bỏ của Trịnh Công Sơn, nhiều người đã phát chỉ ra điều đó.
“Ta thấy em trong tiền kiếp cùng với cọng bi thảm cỏ khô”. Có cách nói nào “lạ đời” thay không? Cọng cỏ này, vị khô đề nghị buồn? không phải, ở đó là “cọng buồn”. Chưa ai nói như thế. Từ tương đối lâu nay, với từ “cọng”, ta đọc “thân cành của loài cây mềm” như trường đoản cú điển tiếng Việt giải thích, chẳng hạn cọng rau, cọng cỏ, cọng rơm... Nạm nhưng, khi nó đứng tầm thường với “buồn” - từ bỏ chỉ về trung ương trạng, cảm xúc - thì trái nhiên cái bi lụy này đã gồm một sắc đẹp thái bắt đầu hẳn, lạ, trước đó chưa ai sử dụng.
Qua đó, ca trường đoản cú trên sẽ khắc họa được trung khu cảnh khác của tác giả. Tâm cảnh ấy, chỉ với “cọng buồn” một mình như cọng cỏ khô chứ không là nỗi bi thảm theo nghĩa thông thường.
Nghe một ca từ bỏ như thế, thuở đầu thấy ngồ ngộ tuy thế suy ngẫm kỹ lại phát hiện ra vài nét thú vị lắm.
2. cùng với “Diễm xưa”, nhiều người thích câu: “Mưa vẫn mưa bay trên tầng tháp cổ”. Dĩ nhiên, vào trí nhớ của mình lập tức liên tưởng đến tháp cổ của bạn Chăm dọc dài trên mảnh đất miền Trung.
Còn nhớ, nhà thơ Văn Cao đã chú ý và sẽ viết mấy câu thơ lung linh như ngọc: “Từ trời xanh/ Rơi/ vài giọt Tháp Chàm”. Sự liên tưởng ấy là phù hợp lý. Tuy nhiên, sao lại không nghĩ rằng “tháp cổ” ấy chẳng buộc phải là loại tháp rõ ràng vừa nêu bên trên mà chính là... Biết đâu Trịnh Công đánh đã miêu tả cổ ba ngấn của fan thiếu nữ? còn nếu không thế, làm thế nào có: “Dài tay em mấy thuở mắt xanh xao…/ Trên bước chân em lặng lẽ lá đổ”? dung mạo người thiếu phụ có nhan sắc còn là “cổ ba ngấn”, sao không nghĩ “tầng tháp cổ” là 1 cách miêu tả sáng sản xuất của Trịnh Công Sơn?
Với một thành phầm nghệ thuật, xin thưa rằng fan đọc/nghe/xem cũng là đồng sáng chế nữa. Mọi người có một cách cảm thụ, phụ thuộc vào nhận thức, vai trung phong trạng của họ trong những lúc thưởng ngoạn. Mà mong như thế, người sáng tác phải có công dụng làm chủ, biểu đạt ngôn từ ra làm sao để tạo sự đồng cảm ấy.
Khi gọi câu thơ Kiều: “Trăm năm trong cõi người ta”, tôi dám quyết đoán rằng thiên tài Nguyễn Du không chỉ sử dụng “trăm năm” như một cách nói gói gọn gàng về “đời người” mà còn là sự việc khái quát lác về thời gian, về “xưa nay”. Bao gồm cảm thừa nhận như thế, câu thơ mới bao gồm sức ngân vang mang đến ngàn sau. Cùng với Trịnh Công Sơn, “Gọi buốt/suốt trăm năm một cõi đi về” - xin nhấn mạnh “trăm năm” ở chỗ này chỉ sở hữu một ý nghĩa về một kiếp người/phận người/đời người. Cụ nhưng, với ca tự trên, Trịnh Công tô đã chọn từ nào? “Buốt” giỏi “suốt”?
Không ai rất có thể “Gọi trong cả trăm năm”. Nếu như ca từ thay thể, khác nhau đến thế, không hề là Trịnh Công đánh nữa. Ông chọn “buốt”/“gọi buốt” bởi còn hàm nghĩa nhận mạnh cảm hứng của tiếng call ấy, chứ không chỉ đơn thuần miêu tả hành động “gọi”. Cũng đề xuất nhớ rằng, cùng với ông, một cuộc tình trải qua hoặc ngơi nghỉ lại: “Ôi bát ngát tháng ngày vắng ngắt em/Tình như lá bỗng dưng vàng tự dưng xanh/Em ra đi như loáng gió thầm”. Chỉ là một trong thoáng gió nhẹ nhàng của dư mùi hương ngày cũ còn ứ lại trong trái tim tưởng chứ không hẳn là tâm cầm của một tín đồ lộ liễu “gọi suốt”. Biết đâu, ông tất cả gọi thì sao chứ? Đúng thế, nhưng “gọi buốt” new là nỗi nhức chỉ từng mình tác giả nhận biết, nó ko lên tiếng, không âm vang thốt ra lời mà đó là tiếng réo gọi lặng lẽ ngay từ trong tiềm thức.
3. Tôi từng “chấn động” với ca từ: “Yêu phố vui, công ty gạch ngon” của nhạc sĩ Phạm Duy. Bây giờ, cảm xúc ấy lại trở lại với Trịnh Công Sơn: “Chim non cười cợt tình chú ý diều lên ngon”. Tự “ngon” của giờ Việt đã bao gồm thêm một sắc đẹp mới, đồng ý được do sự tài tình của biện pháp dùng chữ, dù mới, dù lạ mà lại vẫn không “chỏi”. Thì ra, đó là “ma lực” của tiếng Việt đấy chứ!
Về tự “tình” trong giờ Việt, ta nhớ cho cuộc tình, tín đồ tình, mọt tình... Nhằm mô tả tâm lý, cảm xúc, thái độ, sự mếm mộ giữa 2 người. Kỳ diệu thay, cùng với Trịnh Công Sơn, giải pháp chọn từ bỏ của ông đã cho thấy thêm rằng rất có thể cầm bên trên tay các xúc cảm ấy qua các động tác như: “Treo tình trên chiếc đinh không”/“Phơi tình cho nắng khô mau”. Chưa hết, câu này mới khiến các bên thơ máy thiệt cần ngả mũ chào: “Vết ảm đạm khắc trên da”. Phần đông câu ấy, tách riêng ra khỏi giai điệu, trường đoản cú nó đã tất cả sức nặng trĩu như một câu thơ. Nó tạo ra sự liên tưởng khác ngoài phạm vi của ngữ nghĩa, cũng tương tự như câu thơ của Đoàn Phú Tứ đã tạo thành nhận thức mới: “Hương thời gian thanh thanh/Màu thời gian tím ngát”...
Trịnh Công sơn cũng có lúc nhân giải pháp hóa mà lại nghe qua 1 lần ắt nặng nề quên: “Một mau chóng lên đường/Mẹ ra sau vườn/Hỏi thăm trái bí/Trên giàn còn xanh/Một sớm mặt hè/Vườn sau vắng tanh vẻ/Này thôi túng bấn nhé/Lên con đường cùng me...”. Chỉ hiểu thôi cơ mà đã nghe vang dội nhịp đi của thể thơ 4 chữ. Mà nhịp thơ ấy còn có thể tìm thấy ngơi nghỉ “Ngụ ngôn mùa đông”, “Lặng lẽ nơi này”, “Xa lốt mặt trời”…; hoặc thể thơ 5 chữ với “Một ngày như phần nhiều ngày”, “Ru ta ngậm ngùi”, “Biết đâu nguồn cội”, “Những nhỏ mắt trần gian”... Không chỉ là có thế, ngay cả lục bát lại sở hữu thêm một bài bác thơ hoàn hảo “Ở trọ”...
Nghe nhạc Trịnh Công Sơn, đôi lúc tôi có cảm giác như đang sinh sống trong không gian của thơ Đường. Tự hình ảnh trong thơ đến nhịp đi của thể thất ngôn quấn nhau chặt chẽ. Chẳng hạn, ca khúc “Vườn xưa” mở đầu: “Ngoài hiên vắng vẻ giọt thầm cuối đông/Trời tự dưng nắng vườn cửa đầy lá non/Người công bố hỏi người dân có không/Người đi vắng vẻ về chỗ bế bồng”. Câu thơ cuối gợi lên sự hoang đem đến nao lòng vì sự xao xuyến về một chỗ không định hướng: “Nơi bế bồng” - một giải pháp nói mới về bạn tình đã gồm chồng, tất cả con...
Tác mang được trả tác quyền nhiều nhất
Theo Trung tâm bảo đảm an toàn tác quyền âm nhạc việt nam Chi nhánh phía Nam, nhạc sĩ Trịnh Công sơn vẫn là người sáng tác được trả tác quyền những nhất với trên 820 triệu vnd trong năm 2015.
Không gần như vậy, xuyên suốt 5 năm qua, chũm nhạc sĩ Trịnh Công tô vẫn là tác giả đứng đầu tốp 5 nhạc sĩ được trả tiền tác quyền cao nhất. Theo trung trung khu này, tiền tác quyền của ông được thu những nhất vào các nghành karaoke với phòng thu âm. T.Trang
